Gần đây một số hướng dẫn viên và không ít du khách có nói về Đập Bác Cổ. Mỗi người hiểu và nói theo một cách riêng. Có người cho rằng Đập Bác Cổ do người Chăm Pa cổ đắp mục đích tích nước làm ra hoa lợi ngay trong thung lũng để dâng cúng cho thần hoặc "Đập" do cư dân Việt tích nước làm lúa...Tuy vậy vẫn có những thông tin trên các tạp chí, tư liệu đã trình bày về "Đập Bác Cổ" này khá cụ thể:Người Pháp tổ chức đắp "Đập Bác Cổ" mục đích bảo tồn di tích. Để làm rõ thông tin này hơn cán bộ Bảo tồn có bài viết liên quan đến vấn đề này mang tính xác thực hơn.
Gần đây một số hướng dẫn viên và không ít du khách có nói về Đập Bác Cổ. Mỗi người hiểu và nói theo một cách riêng. Có người cho rằng Đập Bác Cổ do người Chăm Pa cổ đắp mục đích tích nước làm ra hoa lợi ngay trong thung lũng để dâng cúng cho thần hoặc "Đập" do cư dân Việt tích nước làm lúa...Tuy vậy vẫn có những thông tin trên các tạp chí, tư liệu đã trình bày về "Đập Bác Cổ" này khá cụ thể:Người Pháp tổ chức đắp "Đập Bác Cổ" mục đích bảo tồn di tích. Để làm rõ thông tin này hơn cán bộ Bảo tồn có bài viết liên quan đến vấn đề này mang tính xác thực hơn.
Lật dở kho tàng ca dao tục ngữ của dân tộc, ta thấy không biết bao điều hay, điều quý được cha ông ngàn đời đúc kết. Ấy là kho báu tinh thần, là lời răn dạy ngàn đời sau vẫn cần tiếp thu và học hỏi. Một trong số đó là đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”, nhắc nhở về thái độ sống biết ơn của mỗi con người. Câu tục ngữ súc tích mà lại thật giàu hình ảnh sâu sắc.
Lời dạy của cố nhân nên được hiểu ra sao? “Uống nước” ở đây là việc hưởng thụ, đón nhận thành quả lao động của những người khác. Những giá trị mà ta đang sử dụng chính là việc “uống nước”. “Nguồn” lại chính là nơi bắt đầu của dòng nước, đầu những con suối, trên những ngọn núi cao. Mạch nguồn của nước theo sông, suối đổ ra bể lớn, không bao giờ nguôi cạn. Vì thế nó có thêm nét nghĩa là sự bắt nguồn của những thành quả mình hưởng thụ. Nơi ấy đã tạo ra “trái ngọt” về cả vật chất lẫn tinh thần cho xã hội. Vậy nên cần “Nhớ nguồn” hay cần ghi nhớ người tạo ra những giá trị lao động. Thật vậy, cuộc sống này mọi thứ mà ta đang hưởng đều do cá nhân, tập thể nào đó tạo nên, không phải ngẫu nhiên mà có. Câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn” nhắc nhớ ta khi được hưởng thụ những thành quả do người khác tạo ra, ta cần biết ơn, tri ân, ghi nhớ những công lao ấy. Họ đã sẵn sàng đánh đổi mồ hôi, sức lực thận chí là cả nước mắt và sinh mạng để cho ra đời nhưng “nguồn sống” thật đẹp và hữu dụng. Lòng biết ơn vẫn luôn là truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam. Kho tàng tục ngữ dân tộc còn rất nhiều câu ca đồng nghĩa như: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “Ăn cây nào, rào cây ấy”, … Tất cả đều mang ý nghĩa tích cực trong cuộc sống của mỗi người hiện nay.
Bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước, bốn nghìn năm khói lửa và bom tạt, bốn nghìn năm có biết bao thế hệ ngã xuống để cho thế hệ sau đứng lên:
“Đất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước”
Lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, với các vị anh hùng liệt sĩ, các bà mẹ Việt Nam anh hùng,.. chính là ngọn nguồn sức mạnh cho dân tộc “cứ đi lên phía trước”. Hàng năm, các lễ hội lại trải dài trên khắp đất nước thể hiện lòng hiếu kính của con cháu với những người có công: giỗ tổ Hùng Vương, hội Gióng, lễ hội Huyền Trân Công Chúa,… Một loạt các ngày ý nghĩa như 27/12, 20/11, 20/10,… cũng được chọn lựa nhằm truyền tải những tấm lòng biết ơn khác nhau. Đó là những biểu hiện tiêu biểu của lòng biết ơn, của đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”. “Nhớ nguồn” không chỉ là việc nhớ tới công lao đó mà cần có hành động cụ thể để đền đáp, phát huy những gì mà ta may mắn được nhận.
Trong cuộc sống, không có bất cứ thành quả nào là tự nhiên có, mà nó cần đánh đổi bằng mồ hôi, nước mắt để tạo nên. Chỉ khi được trả bằng sức lao động, thành quả ấy mới thực sự có ý nghĩa. Chúng ta được hưởng những “trái ngọt” đó từ bố mẹ, ông bà, từ những thế hệ đi trước đấu tranh, gìn giữ cho. Luôn giữ thái độ trân trọng những gì mình có cũng là thể hiện đức tính tốt đẹp của con người. Chỉ khi có lòng biết ơn, con người mới có thể có thái độ yêu quý với những gì mình được nhận và cố gắng cho tương lai. Tương lai ấy là một tương lai có sự chọn lọc tinh hoa nhân loại để làm giàu đẹp cho văn hoá nước nhà. “Uống nước nhớ nguồn” là nền tảng chắc chắn cho khối đoàn kết xã hội, con người luôn yêu thương và giúp đỡ nhau. Có nó là chúng ta đã cầm chắc trong tay chìa khoá giải quyết những khó khăn, thử thách sau này. Hơn nữa, nét sống ân nghĩa thuỷ chung càng tôn thêm giá trị con người trong xã hội, khiến ta được mọi người tôn vinh và kính trọng.
Càng hiểu vậy, ta lại càng thấy chê trách cho những người đi ngược lại với cách sống ấy. Trong xã hội còn nhiều lắm những kẻ “ăn cháo đá bát”, “qua cầu rút ván” và ta cần lên án, phê phán là hành động cần thiết. Dù sống dưới tình yêu thương của cha mẹ, thầy cô nhưng vẫn không thiếu những bạn cảm không biết trân quý những điều mình được nhận, coi đó là tất nhiên. Lòng vô ơn, ích kỉ sẽ biến con người thành kẻ thiếu đạo đức, gây ảnh hưởng xấu đến gia đình và xã hội. Họ thậm chí có thể ngược đãi cha mẹ, vô ơn với thầy cô, đi ngược lại tất cả những giá trị sống ngàn đời của dân tộc. Thực trạng này có đáng lên án hay không? Lời ru của bà, của mẹ năm xưa con còn nhớ hay đã quên:
“Công cha như núi ngất trời,Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.Núi cao biển rộng mênh mông,Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!”
Hơn nữa cũng cần nhớ rằng, giúp người khác cũng không phải để được trả ơn mà là để gìn giữ truyền thống dân tộc, để chia sẻ tình yêu thương. “Nước” không phải lúc nào cũng cần phải báo đáp “nguồn”, đôi khi “nước” chỉ cần làm tròn bổn phận và nghĩa vụ của mình trong cuộc đời đã là sự đền ơn đáp nghĩa đáng quý nhất.
Thế hệ trẻ hôm nay càng cần nhớ bài học đạo lí này. Mỗi người nên sử dụng một cách hợp lí, trân trọng những thành quả thế hệ trước để lại. Biết bao sức lao động mới đổi được những thành tự ngày hôm nay? Vậy nên, tự hào và biết ơn với những truyền thống tốt đẹp nhân dân ta đang từng ngày bảo vệ là thái độ sống đúng đắn, cần thiết. Trong bối cảnh hội nhập như hiện nay, khi văn hoá các nước ồ ạt giao thoa với nhau thì tự hào với những giá trị văn hoá dân tộc như nền tảng cho mọi sự hoà nhập sau này. Nó sẽ giúp ta tiếp thu một cách có chọn lọc văn hoá nước ngoài: “hoà nhập nhưng không hoà tan”. Bản thân mỗi cá thể cũng cần không ngừng cố gắng tôi luyện bản thân để giúp ích gia đình, xã hội. Có như thế, “nước” kia mới có thể báo đáp “nguồn”.
Như vậy, câu tục ngữ tuy ngắn gọn nhưng luôn là lời dạy bảo sâu sắc cho muôn thế hệ. Đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” sẽ ở lại mãi với dân tộc Việt Nam, nhắc nhở con cháu về lòng biết ơn, đức báo đáp trong cuộc đời. Đây chính là bài học đạo đức căn bản cho những cánh chim trước khi rời tổ mẹ để vỗ cánh thực hiện hoài bão hay xây dựng nước nhà:
“Đừng hỏi Tổ Quốc đã làm gì cho taMà hãy hỏi ta làm gì cho Tổ Quốc hôm nay?”
Nhân dân ta suốt bao đời nay vẫn luôn gìn giữ, lưu truyền và phát huy một truyền thống văn hóa vô cùng tốt đẹp. Đó chính là truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”.
Đó là một câu tục ngữ mượn hình ảnh ẩn dụ để nói về sự biết ơn trong cuộc sống. Theo đó, khi chúng ta nhận được một điều gì, thì cần phỉa biết trân trọng, biết ơn người đã cho ta điều đó. Đồng thời đền đáp lại công ơn đó theo khả năng của mình. Truyền thống này đã được gìn giữ và lưu truyền suốt bao đời nay, thấm nhuần vào tư tưởng và lối sống của người dân. Điều này thể hiện từ bài học mà mọi đứa trẻ đều được dạy từ khi còn thơ bé. Đó là nhận những món quà người lớn cho bằng hai tay và nói cảm ơn. Truyền thống đó cũng được thể hiện qua các ngày lễ lớn trong năm như ngày Nhà giáo Việt Nam, ngày lễ Vu Lan, Tết Nguyên Đán. Đó là cơ hội cho chúng ta bày tỏ lòng biết ơn đến cha mẹ, thầy cô, tổ tiên của mình. Hay như các hoạt động thăm viếng các liệt sĩ, tặng quà cho các thương binh để bày tỏ sự biết ơn, kính trọng của thế hệ sau đến những người đã hi sinh bản thân vì độc lập tổ quốc. Các bài học trong những chương trình sách giáo khoa ở lớp, hay trong các bộ phim, bài hát, chương trình thực tế đều chứa đựng bài học về sự biết ơn. Bởi vậy, hầu như tất cả người dân Việt Nam ta đều thấm nhuần bài học “Uống nước nhớ nguồn”. Mặc dù hiện nay vẫn tồn tại một số “con sâu” còn thiếu ý thức, chưa có lòng biết ơn, kính trọng với những người đa yêu thương, quan tâm, giúp đỡ mình. Tuy nhiên đó chỉ là thiểu số và có thể thay đổi, uốn nắn được thông qua giáo dục và tuyên truyền.
Em tin rằng, dù nhiều giá trị cuộc sống thay đổi theo sự phát triển của xã hội, thì truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” vẫn sẽ mãi luôn bền vững.
Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 7 hay khác: